De term "schijnzelfstandigheid" duikt steeds vaker op in discussies over de arbeidsmarkt. Maar wat betekent het precies, en waarom is het een probleem voor zowel zzp’ers als opdrachtgevers? In deze blog leggen we het uit.
Wat is schijnzelfstandigheid?
Schijnzelfstandigheid ontstaat wanneer iemand officieel wordt ingehuurd als zelfstandige, maar in de praktijk functioneert als een werknemer. Dit betekent dat de zelfstandige:
- Geen echte vrijheid heeft in hoe of wanneer het werk wordt gedaan.
- Geen ondernemersrisico draagt, zoals klanten zoeken of financiële investeringen.
- Alle voordelen van werknemerschap mist, zoals vakantiedagen, doorbetaling bij ziekte en pensioenopbouw.
Kortom: een zzp’er op papier, maar een werknemer in de praktijk.
Hoe ontstaat schijnzelfstandigheid?
Vaak ontstaat schijnzelfstandigheid omdat het opdrachtgevers kostenvoordelen en flexibiliteit biedt. Bijvoorbeeld:
Geen werkgeverslasten
De opdrachtgever betaalt geen sociale premies, pensioenbijdragen of loonbelasting.
Geen verplichtingen bij ziekte of minder werk
De zzp’er heeft geen recht op doorbetaling bij ziekte en draagt zelf het risico van teruglopende opdrachten.
Hoewel dit voordelig lijkt voor opdrachtgevers, brengt schijnzelfstandigheid grote risico’s met zich mee.
Waarom is schijnzelfstandigheid een probleem?
Schijnzelfstandigheid heeft negatieve gevolgen voor alle betrokkenen:
Voor de zelfstandige
- Arbeidsrechten gaan verloren:
Geen vakantiegeld, pensioenopbouw of doorbetaling bij ziekte. Dit kan leiden tot financiële onzekerheid en een gebrek aan sociale zekerheid.
Voor de opdrachtgever
- Risico op naheffingen en boetes:
Als de Belastingdienst oordeelt dat er sprake is van een verkapte dienstbetrekking, kan dit leiden tot forse naheffingen voor loonbelasting en sociale premies.
- Reputatieschade:
Problemen rondom schijnzelfstandigheid kunnen een negatieve invloed hebben op het imago van de organisatie.
Voor de samenleving
- Oneerlijke concurrentie:
Werkgevers die wel volgens de regels werken, kunnen moeilijk concurreren met bedrijven die gebruikmaken van schijnconstructies.
- Ondergraving van sociale zekerheid:
Minder bijdragen aan sociale premies betekent een zwakker sociaal stelsel voor iedereen.
Hoe herken je schijnzelfstandigheid?
Schijnzelfstandigheid is vaak te herkennen aan de volgende signalen:
- Geen ondernemersrisico:
De zzp’er heeft geen investeringen gedaan of risico’s genomen die horen bij zelfstandig ondernemerschap.
- Geen vrijheid in werkuitvoering:
De zzp’er werkt onder gezag van de opdrachtgever en heeft weinig invloed op hoe, waar of wanneer het werk wordt uitgevoerd.
- Structureel werk:
Het werk van de zzp’er is vergelijkbaar met het werk van vaste werknemers binnen de organisatie.
- Afhankelijkheid van één opdrachtgever:
De zzp’er haalt zijn of haar volledige inkomen uit één opdracht, wat lijkt op een verkapte dienstbetrekking.
Wat kun je doen om schijnzelfstandigheid te voorkomen?
Als opdrachtgever kun je stappen ondernemen om schijnzelfstandigheid te vermijden:
- Beoordeel arbeidsrelaties grondig:
Gebruik bijvoorbeeld de modelovereenkomsten van de Belastingdienst.
- Maak duidelijke afspraken:
Leg vast hoe de samenwerking eruitziet en waar de verantwoordelijkheden liggen.
- Overweeg alternatieven:
Overweeg om werknemers een dienstverband aan te bieden of werk met een erkende intermediair die compliant werkt.
Conclusie
Schijnzelfstandigheid is een complexe kwestie die negatieve gevolgen heeft voor zzp’ers, opdrachtgevers en de samenleving. Voor opdrachtgevers is het cruciaal om hun arbeidsrelaties goed te beoordelen en duidelijke afspraken te maken. Met de handhaving van de Wet DBA vanaf 2025 wordt het nóg belangrijker om compliant te zijn.
Heb je vragen over hoe je schijnzelfstandigheid kunt voorkomen? Wij helpen je graag met advies en praktische oplossingen om risico’s te beperken en helderheid te creëren in je arbeidsrelaties.